Schiermonnikoog bestaat voor een groot deel uit natuurgebied: duinen en kwelders. De overheid heeft bepaalde doelen gesteld voor het behoud van deze natuur. Die doelen worden bedreigd door onder andere de gevolgen van stikstof en klimaatverandering. Stikstof werkt als mest, waardoor gras en struiken snel zijn gaan groeien en het open duinlandschap steeds dichter begroeid is geraakt. Natuurmonumenten is verantwoordelijk voor het behalen van de natuurdoelen en wil daarbij begrazing inzetten.
Plan van aanpak en afspraken over de uitvoering
Komende maanden maakt Natuurmonumenten een plan van aanpak voor de begrazing voor de komende jaren op Schiermonnikoog. Om tot een uitvoerbaar en breed gedragen begrazingsplan te komen heeft het Nationaal Park in samenwerking met Natuurmonumenten een onafhankelijk bureau ingehuurd. De bedoeling is dat dit plan voor de zomervakantie 2025 klaar is. Daarna gaat Natuurmonumenten voor de uitvoering van de begrazing afspraken maken met partijen die verstand hebben van begrazing. Zodat per 1 januari 2026 de nieuwe uitvoerders van start kunnen gaan met de begrazing van duinen en kwelders.
Kaders en doelen
De kaders voor het beheer zijn duidelijk: namelijk de doelstellingen van Natura2000 en de Kaderrichtlijn Water (KRW). De provincie Fryslân en Rijkswaterstaat zijn verantwoordelijk voor deze doelen. Natuurmonumenten zorgt er als beheerder voor dat deze doelen gehaald worden, onder andere door begrazing. Wat het ingewikkeld maakt, is dat de doelen voor Natura2000 en KRW soms tegenstrijdig zijn. Ook gaat de financiering van het beheer via een subsidieregeling die weer nét anders in elkaar steekt wat betreft de natuurdoelen.
Huidige begrazing
Op Schiermonnikoog wordt al veel begraasd. Boerenbelang heeft afspraken met de Dienst der Domeinen om jongvee te laten grazen. FREE Nature begraast al tien jaar een ander gebied met runderen en Exmoor-pony’s. Er lopen ook Soay schapen, soms Drentse heideschapen, geiten en paarden op het eiland. Boerenbelang en FREE nature zijn vanaf het begin betrokken bij het overleg over een nieuw begrazingsplan.
Wat gebeurt er nog meer
Het Wetterskip en Vitens werken aan een Waterplan voor het eiland. Er zijn ook plannen voor duurzamere en circulaire landbouw. Natuurmonumenten denkt, naast begrazing, na over andere maatregelen voor beheer, zoals maaien. Natuurlijk is er ook aandacht voor recreatie en het gebruik van het eiland, en voor het open en toegankelijk houden van het landschap.
Participatie en communicatie
Het Nationaal Park zorgt samen met Natuurmonumenten voor de communicatie en betrokkenheid van belanghebbenden en geïnteresseerden. Iedere maandag (behalve schoolvakanties) van 11.00-12.00 uur is er open inloop in Het Baken voor iedereen met vragen (met Tom den Boer, procesbegeleider van onafhankelijk bureau SOMDERDELEN). Er komt een webpagina met alle informatie. Vragen kunnen altijd gesteld worden via: info@np-schiermonnikoog