Dichtgegroeide duinen
Op veel plekken zijn de duinen van Schiermonnikoog dichtgegroeid met struiken. Dit komt door:
- het inwaaien van meststoffen waardoor bomen en struiken sneller groeien;
- de afname van het aantal konijnen door virusziekten. De weinige konijnen eten niet meer alle jonge boompjes op;
- de aanplant van bos honderd jaar geleden. In de luwte van het bos groeien nieuwe struiken;
- verdroging van duinvalleien.
In de valleien die iedere winter onder water staan groeien struiken niet zo snel. Door deze verruiging is op veel plekken het mooie uitzicht op de duinen verdwenen. Ook worden bijzondere dieren en planten die in de duinen thuishoren steeds zeldzamer.
Natuurmonumenten maakt op veel plekken de duinen weer open. Dat doen de boswachters door te plaggen of te maaien. Ze krijgen daarbij ook hulp van runderen en pony’s.
Plaggen
Bij plaggen graven we de bovenste laag grond af. In deze bovenste grondlaag zitten plantenresten en voedselrijke aarde. Na het plaggen blijft er kaal zand over. Net na de werkzaamheden lijkt dit op een maanlandschap. Maar anders dan op de maan nemen planten, waarvan de zaden vaak jarenlang geduldig in de bodem hun kans hebben afgewacht, snel bezit van het gebied. Dit zijn zeldzame pionierplanten die in een gesloten grasmat geen kans maken. Hoewel de plantjes klein zijn, hebben ze vaak prachtige bloemen, zoals het geelhartje (wit met geel) en het strandduizendguldenkruid (donkerroze).
Maaien
Ieder najaar maait Natuurmonumenten de duinvalleien. Als ze dit niet regelmatig doen, groeien de valleien dicht met wilgen en berken. Bijzondere bloemen zoals orchideeën en parnassia verdwijnen dan. Bij het maaien laten ze meestal een strook ongemoeid. Dit is belangrijk voor overwinterende rupsen en andere insecten.
Dankzij het maaibeheer liggen de valleien op het eiland er prachtig bij. De meest bloemrijke stukken zijn de vallei bij de vuurtoren en de Hertenbosvallei. Ook de bermen van de fietspaden staan dankzij het maaibeleid vol bloemen.
Grazers
In de duinen lopen koeien, paarden, geiten en schapen rond. Dit zijn allemaal vegetariërs die graag gras en jonge boompjes eten. Zo houden ze de eilander duinen open. In dit open duinlandschap bloeien bijzondere bloemen die anders de concurrentiestrijd met snel groeiende grassen en struiken zouden verliezen. Ook voor wandelaars heeft het voordelen. Omdat de grazers dichte stekelige struiken opeten, kun je in de begraasde gebieden vaak prettiger wandelen dan daarbuiten.