Hoog water en laag water
Eb en vloed zijn de getijdenbewegingen van het zeewater. Het is eb als het water zakt. De eb begint dus met hoog water en duurt tot laag water. En het is vloed als het water omhoog komt, vanaf laag water tot hoog water dus. Eb en vloed worden veroorzaakt door de getijkracht van de maan op het zeewater. De getijkracht ontstaat doordat de aantrekkingskracht van de maan niet even groot is op alle waterdeeltjes op aarde.
Alle waterdeeltjes op aarde worden namelijk aangetrokken door de maan. Aan de kant van de aarde die het dichtst bij de maan is worden de waterdeeltjes sterker aangetrokken dan gemiddeld. Daar ontstaat een ‘waterberg’ die naar de maan toegekeerd is. Aan de andere kant van de aarde worden de waterdeeltjes minder sterk aangetrokken dan gemiddeld. Daar ontstaat ook een ‘waterberg’, die juist van de maan afgekeerd is. Het lijkt dus alsof er twee waterbergen op de aarde staan. Die waterbergen noem je vloedbergen.
Doordat de aarde in 24 uur één maal om haar as draait, is het per etmaal tweemaal hoog water en ook tweemaal laag water. De aarde draait als het ware onder de twee vloedbergen door.
Doordat de maan in ongeveer een maand om de aarde draait, is de maan in dat ene etmaal ook een stukje opgeschoven. Daardoor komen hoog en laag water telkens ongeveer 50 minuten later dan de vorige dag.
Springtij en doodtij
Behalve de maan trekt ook de zon aan het zeewater. Als de zon en de maan met elkaar samenwerken is het springtij. De vloedbergen zijn dan extra hoog, en het laag water is extra laag.
Als de zon en de maan elkaar tegenwerken zijn de vloedbergen minder hoog en is het laag water minder laag. Dat noem je doodtij.
Aan de schijngestalte van de maan kun je zien hoe laat het ongeveer hoog of laag water is.
Bij volle maan en bij nieuwe maan is het rond 10 uur ‘s morgens en 10 uur ‘s avonds hoog water. Bij eerste kwartier en bij laatste kwartier is het rond 3 uur ‘s nachts en 3 uur ‘s middags hoog water. (Voor de zomertijd moet je een uur bij deze tijden optellen).
Laag water valt ongeveer midden tussen twee hoog waters. Doordat er veel onregelmatigheden zijn in de baan van de maan kunnen deze tijden wel een uur afwijken.
In de Noordzee valt springtij twee dagen na volle maan en twee dagen na nieuwe maan. Dan is de vloedberg pas vanuit de zuidelijke Atlantische Oceaan in onze streken aangekomen. Hoog water is dan tussen 11 en 12 uur ‘s morgens en ‘s avonds.
Bovenstaande tijden gelden voor Schiermonnikoog, maar niet voor alle plaatsen langs de Noordzeekust. De vloedberg komt vanuit de Atlantische Oceaan de Noordzee binnen tussen Schotland en Noorwegen (en een beetje tussen Engeland en Frankrijk). In de Noordzee beweegt hij zich tegen de wijzers van de klok in, zodat iedere kustplaats op een ander tijdstip aan de beurt komt.