Van 2021 tot 2024 loopt het project Wij&Wadvogels in het gehele Waddengebied. Wij&Wadvogels heeft ongeveer 25 deelprojecten waarin organisaties met elkaar werken aan een rijke Waddenzee. Eén van die deelprojecten vindt plaats op Schiermonnikoog en heeft de realisatie van meer broed- en rustplekken voor wadvogels en verantwoorde voorzieningen om de vogels te bekijken als doel. Verschillende partijen slaan hiervoor de handen ineen, waaronder Natuurmonumenten, gemeente Schiermonnikoog, Wetterskip Fryslân en Rijkswaterstaat.
Realisatie Wij&Wadvogels Schiermonnikoog
Op Schiermonnikoog bestaat het project Wij&Wadvogels uit drie onderdelen: de aanleg van broedeilandjes op het wad net ten oosten van de jachthaven, het realiseren van broedeilandjes in de Westerplas en het vervangen/bijplaatsen van recreatieve voorzieningen rond de Westerplas.
(Lees hier meer over het participatietraject bij het tot stand komen van de plannen).
De broedeilandjes op het wad zullen niet in het kader van dit project worden gerealiseerd. Rijkswaterstaat heeft als vergunningverlener in 2022 aangegeven dat de verwachting is dat de eilandjes snel zullen wegspoelen. Het idee is echter niet definitief van tafel. Het Wetterskip neemt de wens tot realisatie van buitendijks broed- en foerageergebied voor wadvogels namelijk mee in het gebiedsproces met betrekking tot duin- en dijkversterking.
De nieuwe broedeilanden in de Westerplas worden in oktober 2024 opgespoten. Natuurmonumenten gebruikt hiervoor sediment uit de plas. Met een constructie van jute doeken en wilgentenen worden de eilanden worden gevormd. Vervolgens wordt grond uit de bodem van de Westerplas gehaald en binnen de gevormde contouren aangebracht. Om de eilanden geschikt te maken voor broedvogels, komt bovenop de eilanden een laag schelpen op een jute gronddoek.
De werkzaamheden vinden grotendeels op het water plaats. Het materieel en de benodigde materialen worden te water gelaten aan de zuidoostzijde van de Westerplas, bij het Minne Onnespad. De aan- en afvoer van materialen en materieel kan enige overlast veroorzaken.
Recreatieve voorzieningen Westerplas
De afgelopen jaren waren de wilgen rond de Westerplas zo hoog geworden dat de plas bijna niet meer te zien was vanaf het schelpenpad. Vogelaars en fotografen probeerden vaak toch een glimp van de vogels op te vangen door het rietveld in te lopen. Dat zorgde voor verstoring van de vogels die op de plas aan het rustenzijn. In september 2022 ging aannemingsbedrijf W. Stienstra & Zn. B.V. aan de slag met het herstellen van het zicht op de Westerplas. Zij hebben veel wilgenstruweel teruggesnoeid en verwijderd. Vanaf het Minne Onnespad en de oude groene dijk heb je tegenwoordig weer zicht op de hele plas.
In de noordwest hoek van de Westerplas heeft Natuurmonumenten begin 2023 een nieuw kijkscherm laten plaatsen. Het scherm biedt extra ruimte voor bezoekers om vogels op een verantwoorde manier te observeren.
Bij het nieuwe kijkscherm komt een permanente telescoop te staan. Als de broedeilanden klaar zijn hopen we de komende jaren veel nieuwe broedvogels, zoals sterns en kokmeeuwen, bij de Westerplas te zien.
Wij nemen ook een aantal maatregelen om bezoekers beter te geleiden. De afgelopen maanden is het ons opgevallen dat bezoekers de fietsenstalling van het nieuwe kijkscherm niet altijd gebruiken. De fietsen worden geparkeerd onder het nieuwe kijkscherm. Dit zorgt voor verstoring van vogels en medegebruikers en brengt ook schade aan het scherm. Om dit te voorkomen gaan wij langs het pad naar het scherm een houten sluishek plaatsen en beter verwijzen naar de fietsenstaling. De sluis wordt zo gemaakt dat een scootmobiel of een rolstoel er doorheen kan. Bij de kijkscherm komt een bankje en informatie over de vogels die te zien zijn op de plas.
Bij de oude vogelkijkhut plaatsen wij een informatiemeubel met bank. De informatie op het bord gaat over de natuur van de plas en het ontstaan van de kijkhut. Ook hier fietsen regelmatig bezoekers tot in de kijkhut. Om de fietsenstaling duidelijker aan te geven vervangen wij het oude richtingbord door een nieuwe.
Langs het Minne Onnespad hebben wij een verhoging vrij van begroeiing gemaakt. Deze heuvel en de fietsenstaling hebben wij laten plaatsen zodat mensen hun fietsen niet meer tussen de parnassia en orchideeën parkeren. Op deze verhoging plaatsen wij een bank met informatiemeubel. De informatie op het bord gaat over de geschiedenis en het ontstaan van de Westerplas.
Achtergronden
De afgelopen jaren zijn de Westerplas en het wad tussen de veerdam en de jachthaven sterk veranderd. Om de mooie Schiermonnikoogse natuur te behouden voor de toekomst hebben deze gebieden aandacht nodig. Wat zien we daar gebeuren en welke invloed heeft dat op de vogels? Hoe behouden we de mooie Schiermonnikoogse natuur voor de toekomst? En hoe kunnen eilanders en bezoekers op die plekken op een verantwoorde manier genieten van de vogels?
De Westerplas en het wad tussen de jachthaven en de veerdam, zijn belangrijke gebieden voor wadvogels. De Westerplas is één van de weinige grote zoetwaterplassen van het eiland. In het voorjaar broeden er eenden, lepelaars, aalscholvers en veel zangvogeltjes. Bij opkomend water zoeken veel vogels de beschutting van de Westerplas op om te overtijen. Bij laagwater vliegen ze weer richting het wad om voedsel te zoeken.
Dat doen ze bijvoorbeeld op het wad en in de slenk tussen veerdam en de jachthaven. In de hoek van de jachthaven, tegen de dijk aan, broeden oeverzwaluwen, tureluurs en scholeksters. Bij hoogwater staan er soms honderden plevieren, scholeksters, grutto’s en wulpen te wachten op het volgende laagwater.
Op de hoogte blijven
Heb je vragen of wil je graag op de hoogte worden gehouden? Stuur dan een e-mail naar c.borras@natuurmonumenten.nl.
In het meerjarige samenwerkingsprogramma Wij&Wadvogels werken Het Groninger Landschap, It Fryske Gea, Landschap Noord-Holland, Natuurmonumenten, Rijksuniversiteit Groningen, Staatsbosbeheer, The Fieldwork Company, Vogelbescherming Nederland en de Waddenvereniging aan het herstel van gezonde vogelpopulaties in het Waddengebied. Wij&Wadvogels wordt mogelijk gemaakt door het Waddenfonds, het ministerie van LNV en de drie Waddenprovincies.